Umorzenie długów, czy to w drodze upadłości konsumenckiej, postępowania układowego, czy polubownych negocjacji z wierzycielem, to szansa na nowy start dla osób i firm, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie długi mogą zostać umorzone. Istnieją zobowiązania, które z mocy prawa są wyłączone z umorzenia, a ich spłata jest obowiązkowa niezależnie od sytuacji dłużnika.
Długi, których nie można umorzyć w upadłości konsumenckiej (i w większości innych postępowań oddłużeniowych)
Najszerszy katalog długów, które nie podlegają umorzeniu, znajduje się w ustawie Prawo upadłościowe (art. 491(21)). Dotyczy on upadłości konsumenckiej, ale większość z tych wyłączeń ma zastosowanie również w innych postępowaniach oddłużeniowych (np. w postępowaniu układowym w ramach restrukturyzacji firmy).
Oto najważniejsze rodzaje długów, których nie można umorzyć:
- Alimenty: Zobowiązania alimentacyjne mają absolutny priorytet. Wynika to z ich celu – zapewnienia środków utrzymania osobom, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać (najczęściej dzieciom). Nawet ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie zwalnia z obowiązku płacenia alimentów. Co więcej, alimenty są egzekwowane w pierwszej kolejności, przed innymi długami.
- Renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci: Tego typu renty mają charakter ściśle osobisty i służą zrekompensowaniu szkody na zdrowiu lub utraty żywiciela. Dlatego nie podlegają umorzeniu.
- Zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem: Jeśli wyrządziłeś/aś komuś szkodę w wyniku przestępstwa (np. kradzieży, pobicia, oszustwa) lub wykroczenia (np. drobnej kradzieży, zakłócenia porządku publicznego) i zostałeś/aś skazany/a prawomocnym wyrokiem, to obowiązek naprawienia tej szkody (np. zapłata odszkodowania, zadośćuczynienia) nie może zostać umorzony.
- Grzywny i inne kary pieniężne orzeczone w postępowaniu karnym lub karnym skarbowym: Grzywny, kary pieniężne, nawiązki, koszty sądowe – te zobowiązania, wynikające z popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, również nie podlegają umorzeniu. Ma to na celu zapewnienie nieuchronności kary i zapobieganie sytuacjom, w których sprawca unikałby odpowiedzialności finansowej poprzez ogłoszenie upadłości.
- Zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu: Jeśli celowo zataiłeś/aś przed sądem istnienie jakiegoś długu, a wierzyciel ten nie brał udziału w postępowaniu upadłościowym (bo nie wiedział o nim), to ten dług nie zostanie umorzony. To ochrona wierzycieli przed nieuczciwymi dłużnikami.
- Zobowiązania, do których spłaty zobowiązany jest poręczyciel.
- Zobowiązania powstałe po ogłoszeniu upadłości.
Inne sytuacje, w których umorzenie długów może być utrudnione lub niemożliwe
- Długi zaciągnięte w sposób lekkomyślny lub z winy umyślnej: Jeśli sąd uzna, że do niewypłacalności doszło w wyniku Twojego rażącego niedbalstwa (np. zaciągania kolejnych pożyczek, mimo braku możliwości ich spłaty) lub umyślnego działania (np. wyłudzenia kredytu), może odmówić umorzenia długów lub umorzyć je tylko częściowo.
- Długi zabezpieczone hipoteką lub zastawem: Wierzyciel hipoteczny lub zastawniczy ma pierwszeństwo w zaspokojeniu swoich roszczeń z przedmiotu zabezpieczenia (np. z nieruchomości obciążonej hipoteką). Oznacza to, że nawet jeśli uzyskasz umorzenie innych długów, wierzyciel hipoteczny i tak będzie mógł sprzedać nieruchomość, aby odzyskać swoje pieniądze.
- Długi wobec ZUS i US: Te zobowiązania mogą być umorzone w ramach upadłości konsumenckiej (w przeciwieństwie do alimentów czy grzywien), ale w praktyce jest to trudniejsze niż umorzenie długów wobec podmiotów prywatnych. Urzędy państwowe są mniej skłonne do ustępstw.
Podsumowanie – nie każdy dług da się umorzyć
Umorzenie długów to nie jest „magiczna różdżka”, która rozwiązuje wszystkie problemy finansowe. Istnieją ograniczenia i wyłączenia. Zawsze warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację, skonsultować się z prawnikiem i rozważyć wszystkie za i przeciw przed podjęciem decyzji o oddłużaniu. Pamiętaj, że celem oddłużania jest pomoc osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji nie z własnej winy, a nie ułatwienie unikania odpowiedzialności za długi.
