Problemy finansowe rzadko kiedy dotykają tylko jednej osoby w małżeństwie. Wspólne życie, wspólne decyzje, a często i wspólne zobowiązania sprawiają, że ciężar długów odczuwają oboje małżonkowie. Kiedy sytuacja staje się na tyle poważna, że indywidualne próby wyjścia z kryzysu zawodzą, a widmo egzekucji komorniczej zagląda do wspólnego domu, pojawia się pytanie o bardziej kompleksowe rozwiązania. Jednym z nich, dającym szansę na nowy start dla obojga, jest małżeńska upadłość konsumencka, czyli możliwość złożenia wspólnego wniosku o oddłużenie.
Czym jest małżeńska upadłość konsumencka?
Małżeńska upadłość konsumencka to nic innego jak postępowanie upadłościowe prowadzone wspólnie wobec obojga małżonków, którzy stali się trwale niewypłacalni. Zamiast składać dwa oddzielne wnioski i przechodzić przez dwie odrębne procedury, małżonkowie mogą zdecydować się na jedno, skonsolidowane postępowanie. Sąd rozpatruje wówczas ich sytuację łącznie, biorąc pod uwagę zarówno wspólne, jak i osobiste długi oraz majątek. Celem, podobnie jak w przypadku upadłości indywidualnej, jest zaspokojenie wierzycieli w możliwym zakresie, a następnie umorzenie pozostałych zobowiązań, które nie mogły zostać spłacone.
Kiedy małżonkowie mogą złożyć wspólny wniosek o upadłość?
Aby móc skorzystać z małżeńskiej upadłości konsumenckiej, muszą zostać spełnione określone warunki. Przede wszystkim, oboje małżonkowie muszą być niewypłacalni, czyli trwale utracić zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Nie wystarczy, że tylko jeden z małżonków ma problemy finansowe – w takiej sytuacji on sam składa wniosek o upadłość indywidualną.
Wspólny wniosek jest szczególnie uzasadniony, gdy:
- Większość długów ma charakter wspólny (np. wspólnie zaciągnięty kredyt hipoteczny, pożyczki na potrzeby rodziny).
- Oboje małżonkowie mają znaczące, indywidualne długi, a ich sytuacja finansowa jest równie trudna.
- Małżonkowie posiadają znaczący majątek wspólny, którego los chcą uregulować w jednym, spójnym postępowaniu.
Decyzja o złożeniu wspólnego wniosku powinna być jednak poprzedzona dokładną analizą sytuacji finansowej i prawnej obojga małżonków.
Zalety wspólnego postępowania upadłościowego
Wybór małżeńskiej upadłości konsumenckiej niesie ze sobą kilka istotnych korzyści. Przede wszystkim jest to uproszczenie i przyspieszenie całej procedury. Zamiast prowadzić dwa oddzielne, często skomplikowane postępowania, sąd i syndyk zajmują się jedną, wspólną sprawą. To może oznaczać mniejsze koszty postępowania (np. jedna opłata sądowa od wniosku, jedno wynagrodzenie syndyka za podstawowe czynności) oraz mniejszy stres dla samych małżonków. Wspólne postępowanie pozwala na kompleksowe spojrzenie na finanse rodziny i bardziej spójne ustalenie planu spłaty wierzycieli, jeśli taki będzie realizowany. Syndyk zarządza wówczas zarówno majątkiem wspólnym, jak i majątkami osobistymi małżonków (jeśli istnieją i wchodzą do masy upadłości), co ułatwia koordynację działań.
Jak przebiega małżeńska upadłość konsumencka?
Proces małżeńskiej upadłości konsumenckiej jest w dużej mierze zbliżony do upadłości indywidualnej, z tą różnicą, że dotyczy obojga małżonków. Po złożeniu wspólnego wniosku do sądu upadłościowego, sąd bada, czy oboje małżonkowie spełniają przesłanki do ogłoszenia upadłości. Jeśli tak, wydaje jedno postanowienie o ogłoszeniu upadłości wobec obojga. Powoływany jest jeden syndyk, który obejmuje zarząd nad majątkiem wspólnym oraz majątkami osobistymi małżonków (w zakresie, w jakim wchodzą one do masy upadłości).
Następnie syndyk sporządza spis inwentarza, listę wierzytelności (uwzględniając zarówno wierzycieli wspólnych, jak i osobistych każdego z małżonków) oraz, jeśli jest majątek, przystępuje do jego likwidacji. Po tym etapie syndyk przedstawia sądowi projekt planu spłaty wierzycieli, który uwzględnia możliwości zarobkowe obojga małżonków oraz konieczność utrzymania ich i osób pozostających na ich wspólnym utrzymaniu. Sąd zatwierdza plan spłaty, a po jego wykonaniu przez małżonków, pozostałe, niespłacone zobowiązania (podlegające umorzeniu) zostają umorzone. Jeśli małżonkowie nie mają majątku ani możliwości realizacji planu spłaty, sąd może umorzyć ich zobowiązania bez ustalania planu spłaty.
Majątek wspólny i osobisty w małżeńskiej upadłości
Kwestia majątku jest kluczowa. Jeśli między małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, to z dniem ogłoszenia upadłości jednego z nich (lub obojga) cały ich majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. W przypadku wspólnej upadłości, do masy upadłości wchodzą również majątki osobiste każdego z małżonków (z wyłączeniem przedmiotów niepodlegających egzekucji). Syndyk zarządza tym całym połączonym majątkiem.
Jeśli małżonkowie mają ustanowioną rozdzielność majątkową (intercyzę), sytuacja jest inna. Wówczas do masy upadłości każdego z nich wchodzi tylko jego majątek osobisty. Jednak jeśli długi były zaciągane wspólnie lub na zaspokojenie potrzeb rodziny, sytuacja może się komplikować, a sąd będzie badał zakres odpowiedzialności każdego z małżonków.
Co jeśli tylko jeden małżonek jest zadłużony?
Warto pamiętać, że małżeńska upadłość konsumencka jest opcją tylko wtedy, gdy oboje małżonkowie są niewypłacalni. Jeśli problemy finansowe dotyczą tylko jednego z Was, a drugi radzi sobie dobrze, wówczas to zadłużony małżonek powinien złożyć indywidualny wniosek o upadłość konsumencką. W takiej sytuacji, jeśli istnieje wspólność majątkowa, majątek wspólny również wejdzie do masy upadłości, ale drugi, „zdrowy” finansowo małżonek nie staje się automatycznie upadłym.
Podsumowanie: Wspólna decyzja o nowym starcie
Małżeńska upadłość konsumencka to poważna, ale często bardzo potrzebna decyzja dla par, które wspólnie znalazły się w sytuacji bez wyjścia z powodu długów. Pozwala ona na uporządkowanie finansów całej rodziny w ramach jednego postępowania, co może być prostsze, tańsze i mniej stresujące niż prowadzenie dwóch oddzielnych procedur. Kluczowe jest jednak dokładne zrozumienie zasad jej działania, konsekwencji dla majątku wspólnego i osobistego oraz rzetelne przygotowanie wniosku. W FINTEO zawsze podkreślamy, że w tak trudnych chwilach warto szukać profesjonalnego wsparcia, które pomoże Wam przejść przez ten proces i rozpocząć nowy, wolny od długów rozdział wspólnego życia.
